Opis wyglądu Występowanie Odżywianie Rozmnażanie Znaczenie gospodarcze Ochrona Ciekawostki Nazwy w językach obcych
Molwa pospolita to duża drapieżna ryba z rodziny dorszowatych. Występuje głównie w wodach północno-wschodniego Atlantyku okalających Islandię, Wyspy Brytyjskie oraz zachodnie wybrzeża Skandynawii, na głębokościach od 100 do 400 m.
Ciało molwy ma kształt ciała typowy dla dorszowatych, ale wyraźnie bardziej smukły i wydłużony. Skóra ma kolor zielonkawo-brązowy na grzbiecie i jaśniejszy od spodu. Płetwy grzbietowe, ogonowa i odbytowa okolone białą obwódką, na płetwach grzbietowych widoczne czarne plamy. Łeb proporcjonalny do wielkości ciała z stosunkowo dużym pyskiem. Górna szczęka lekko wysunięta do przodu. Pod brodą pojedynczy wąsik. Molwa jest rybą drapieżną żywiąca się mniejszymi rybami oraz skorupiakami. Poławiana jest komercyjnie, jednak w niewielkich ilościach w porównaniu do innych popularnych gatunków ryb morskich. Często staje się również zdobyczą wędkarzy morskich celujących w dorsze.
| Domena: | eukarionty |
| Królestwo: | zwierzęta |
| Typ: | strunowce |
| Podtyp: | kręgowce |
| Gromada: | promieniopłetwe |
| Rząd: | dorszokształtne |
| Rodzina: | dorszowate |
| Rodzaj: | Molva |
| Gatunek: | Molwa pospolita, Molva Molva |
Molwa jest najdłuższą i jedną z największych ryb dorszowatych - osiąga długość do 200 cm i wagę nawet do 45 kg. Jej kształt jest typowy dla tej rodziny ale jest bardziej smukła i ma mocno wydłużone ciało ze stosunkowo małą głową i małymi oczami oraz dużym pyskiem uzbrojonym w ostre zęby. Górna szczęka wystaje lekko poza dolną, pod którą umiejscowiony jest pojedynczy wąsik. Spośród dwóch płetw grzbietowych, przednia płetwa grzbietowa jest krótka, ma 14-15 promieni i zaokrąglony profil, podczas gdy tylna płetwa grzbietowa jest znacznie dłuższa - z 61-68 promieniami - i jest jednakowej wysokości i podobnej długości do płetwy odbytowej. Płetwa odbytowa jest również wydłużona i ma 58-64 promienie. Liczba kręgów u tego gatunku wynosi od 63 do 65. Płetwa ogonowa oraz płetwy brzuszne są krótkie - płetwa brzuszna nie sięga poza płetwy piersiowe. Grzbiet jest zielonkawo-brązowy, czasem czerwonawo-brązowy w górnej części, jaśniejszy na bokach i spodzie. Po bokach ciała biegnie wyraźna, jaśniejsza linia boczna. Na płetwach odbytowych i grzbietowych widoczna jest wyraźna biała krawędź. Molwa posiada czarne plamy na tyle płetw grzbietowych, przy czym na przedniej płetwie grzbietowej plama ta jest bardziej widoczna niż na tylnej. Młode ryby są zwykle jaśniejsze niż osobniki dorosłe i często są naznaczone jasnofioletowymi, opalizującymi liniami. Molwa mierząca 6 stóp (180 cm) długości została złowiona na Szetlandach w dniu 24 lutego 2013 r. Była to największa molwa, jaką kiedykolwiek złowiono na wędkę na wodach brytyjskich.
Orientacyjna mapa występowania gatunku ryby: Molwa (łac. Molva molva)
Molwa pospolita występuje w basenie Oceanu Atlantyckiego, głównie w wodach okalających Islandię, Wyspy Brytyjskie oraz północne i zachodnie wybrzeża Skandynawii. Rzadziej spotykana jest u południowych wybrzeży Grenlandii oraz przy wschodnich wybrzeżach Kanady. Jest obecność odnotowywana jest również wzdłuż południowych wybrzeży Europy aż do plaż Maroka, oraz w Morzu Śródziemnym. Przebywa głównie na głębokościach od 100 do 400 metrów pod powierzchnią, ale znajdowano ją aż na 1000 metrów głębokości. W trakcie tarła przenosi się na płytsze akweny - tam też dojrzewają młode osobniki. Gatunek ten preferuje siedliska o twardym, kamiennym lub piaskowym dnie. Molwa jest gatunkiem samotniczym i przydennym, który chowa się wśród skał, szczelin i wraków w głębokiej wodzie, chociaż czasami pływa również swobodnie w otwartej toni.
Molwa jest gatunkiem drapieżnym - żywi się głównie mniejszymi rybami, takimi jak: śledzie, dorsze, płastugi oraz mięczakami i skorupiakami: krabami, homarami, rozgwiazdami czy innymi głowonogami.
Molwa odbywa tarło pomiędzy marcem a lipcem. W akwenach pomiędzy Zatoką Biskajską a Zatoką Norweską składa ikrę na głębokości 100-200 mppm, w wodach na południe od Islandii na głębokościach od 100 do 300 mppm a w Morzu Śródziemnym od 50 do 300 mppm. Jedna samica może złożyć od 20 do nawet 60 milionów jaj, które zapładniane są w toni. Ikra ma okrągły kształt, żółtawo-oleisty kolor i unosi się swobodnie w wodzie. W trakcie inkubacji pojawiają się dwa rzędy widocznych melanoforów wzdłuż ciała zarodka. Narybek po wykluciu ma długość ok. 3 mm. Młode osobniki w początkowej fazie swojego życia przebywają w płytszych wodach i żywią się planktonem. Młode rosną szybko, przybierając w późniejszych latach 8–10 cm długości rocznie - jednoroczna ryba ma typową długość 20 cm, dwulatki 31–35 cm. Samice rosną szybciej niż samce. Maksymalna zarejestrowana długość życia wynosi 10 lat dla samców i do 14 lat dla samic.
Molwa jest rybą jadalną. Jej mięso jest smaczne, ma sporo wartości odżywczych i jest cenione przez wielu konsumentów. Jest sprzedawana w postaci świeżej, solonej lub suszonej oraz używana jako mączka rybna. Solona ikra molwy jest uważana za przysmak w Hiszpanii i znana jest jako 'huevas de maruca'. Molwa jest poławiana komercyjnie głównie przy użyciu włoków, niewodów, sieci skrzelowych, chociaż sznury haczykowe są także używane w niektórych łowiskach na kontynencie europejskim i na Wyspach Owczych. Jest to gatunek głębokowodny, a jego pęcherz pławny jest poważnie uszkadzany przez wyciągnięcie go z głębin na powierzchnię. W związku z tym rada dla wędkarzy sportowych jest taka, aby molwy złowione z łodzi nie wracały do morza i aby zaprzestać połowów, gdy złowi się ich wystarczającą ilość. Molwa jest uważana przez niektóre organizacje konsumenckie za „rybę, której należy unikać” (np. Marine Conservation Society), ponieważ jest trałowana i poławiana przy pomocy włoków, które niszczą dno i siedliska innych gatunków.
W 1999 r. całkowity połów molwy zwyczajnej zgłoszony do Organizacji ds. Wyżywienia i Rolnictwa wyniósł 53 870 ton, a kraje o największych wyładunkach to Norwegia z 19 215 ton i Wielka Brytania z 11 350 ton.
W ostatnim czasie molwa pojawiła się w sprzedaży również w polskich sklepach - np. w Lidlu.
Molwa nie jest gatunkiem zagrożonym wyginięciem, jednakże ze względu na fakt, że dojrzałość płciową osiąga dopiero około 5-go roku życia, zbyt intensywne połowy mniejszych osobników mogą ograniczyć przyrost stad. Dlatego zgodnie z wytycznymi Unii Europejskiej obowiązuje wymiar ochronny dla molwy - 63 cm.
Molwa wykorzystywana jest często do przygotowania Lutefisk – jest to tradycyjne danie kuchni norweskiej, spożywane w okresie Bożego Narodzenia.
Do przygotowania lutefisku używa się sztokfisza, czyli głównie dorsza, ale właśnie również molwy i innych ryb dorszowatych. Suszoną rybę przez kilka dni moczy się w wodzie, a następnie przez kolejne kilka dni maceruje w ługu sodowym – substancji silnie żrącej. Po wyjęciu z ługu ponownie konieczne jest kilkudniowe moczenie w wodzie, celem wypłukania szkodliwej substancji. Galaretowatą, silnie aromatyczną rybę gotuje się lub smaży i następnie podaje się ją z warzywami lub innymi dodatkami.
Danie to jest popularne także w Stanach Zjednoczonych, przede wszystkim wśród osób pochodzenia norweskiego, które spożywają lutefisk zamiast indyka w Dzień Dziękczynienia.
Inne nazwy dania Lutefisk to: ryba mydlana lub ryba w ługu (nor. lipeäkala, livekala).
Poniżej znajdziesz nazwy gatunku ryby Molwa w innych językach: