Opis wyglądu Występowanie Odżywianie Rozmnażanie Znaczenie gospodarcze Ochrona Ciekawostki Nazwy w językach obcych
Miętus nowozelandzki (łac. Genypterus blacodes) to gatunek raczej dużej ryby morskiej z rodziny wyślizgowatych występującej w chłodnych wodach oceanów u południowych wybrzeży Nowej Zelandii, Australii oraz Ameryki Południowej. Inne spotykane nazwy tej ryby to: miętus oceaniczny, kinglip nowozelandzki, abadecho.
Osiąga rozmiar maksymalnie 2 metry przy wadze ok. 25 kilogramów i dożywa 30 lat. Ubarwienie miętusa nowozelandzkiego jest zazwyczaj lekko różowe lub filetowe (rzadziej wpadające w odcienie pomarańczowe) z ciemnymi, nieregularnymi plamami po bokach ciała, brzuch jaśniejszy, czasami prawie biały. Miętus jest poławiany komercyjnie.
| Domena: | eukarionty |
| Królestwo: | zwierzęta |
| Typ: | strunowce |
| Podtyp: | kręgowce |
| Gromada: | promieniopłetwe |
| Rząd: | wyślizgokształtne |
| Rodzina: | wyślizgowate |
| Rodzaj: | Genypterus |
| Gatunek: | Genypterus blacodes |
Miętus nowozelandzki posiada wydłużone, silnie zbudowane, umięśnione ciało, w przedniej części owalne w przekroju a spłaszczające i zwężające się w pionie w jego tylnej partii, pokryte niedużymi łuskami. Posiada od 68 do 70 kręgów. Linia boczna ciągła, widoczna. Płetwa grzbietowa długa, bez sztywnych kolców posiadająca od 141 do 164 miękkich promieni zaczyna się tuż za łbem i ciągnie się aż do końca ciała ryby. Wydłużona płetwa odbytowa, bez sztywnych kolców, z 101 - 126 miękkimi promieniami, zaczyna się w połowie długości ciała i ciągnie się aż do jego końca, gdzie łączy się z płetwą grzbietową. Brak wykształconej płetwy ogonowej oraz płetw brzusznych. Płetwy piersiowe niewielkie, o owalnym kształcie. Płetwy zazwyczaj w kolorze dominującym w ubarwieniu danego osobnika. Ubarwienie, w zależności od obszaru połowów od od lekko pomarańczowego, przez lekko różowawe aż do lekko fioletowawego z ciemniejszymi, nieregularnymi, marmurkowatymi plamami lub pasami na bokach ciała, zwłaszcza w jego tylnej części. Brzuch gładki, jaśniejszy - zazwyczaj prawie biały. Łeb stosunkowo duży, z przednio ustawionym, dużym pyskiem, kończącym się mniej więcej ⅓ swojej długości za oczyma ryby - oczy proporcjonalne do rozmiaru ryby. Silne szczęki miętusa zaopatrzone są w spore, ostre zęby. Pod pyskiem wykształcony rozwidlający się wąsik, służący do wyczuwania pokarmu w ciemnościach panujących na dużych głębokościach.
Orientacyjna mapa występowania gatunku ryby: Miętus nowozelandzki (łac. Genypterus blacodes)
Miętus nowozelandzki występuje w chłodnych, głębokich wodach morskich wzdłuż południowych wybrzeży Australii, wokół Nowej Zelandii, wysp położonych na południowych krańcach Oceanu Spokojnego oraz w pobliżu południowych krańców Ameryki Południowej u wybrzeży Chile, Argentyny, Urugwaju i Brazylii, również na Falklandach. Niektóre źródła podają, że występowanie miętusa nowozelandzkiego odnotowano także w RPA, na południowych krańcach Afryki, lecz jest to raczej pomyłka, a rzekomo złowione tam osobniki są jego kuzynami, podobnie wyglądającym gatunkiem: Miętus królewski (łac. Genypterus capensis), dla którego te wody są naturalnym habitatem.
Miętus nowozelandzki jest gatunkiem głębinowym, żyjącym przy dnie na głębokościach od 300 do 550 metrów pod poziomem morza. Rzadziej spotyka go się również głębiej, aż do 1.000 m ppm oraz okazjonalnie bliżej powierzchni, od 25 do 300 m ppm gdzie wypływa żerować. Na płytszych wodach spotkać można również bardzo młode osobniki. Miętus nowozelandzki jest gatunkiem ocaenodromicznym, czyli rybą migrującą (zawsze w wodach morskich/słonych) w poszukiwaniu pokarmu, w przeciwieństwie do niektórych terytorialnych gatunków, które przywiązane są do jednego, zajmowanego habitatu.
Miętus nowozelandzki żywi się głównie drobnymi skorupiakami z rodziny Munida, krewetkami i krylem oraz mniejszymi rybami i ich narybkiem - najchętniej z gatunku miruna nowozelandzka.
Miętus nowozelandzki jest gatunkiem jajorodnym, składającym owalną ikrę pelagiczną - unoszącą się w toni wodnej dzięki zawartości oleju. Często obserwuje się większe ilości ikry skupione / sklejone galaretowatą mazią. Tarło odbywa się od kwietnia do sierpnia w cieplejszych wodach oraz od lipca do września w chłodniejszych akwenach. Larwy po wykluciu mają ok. 2,5 mm długości i kształtem przypominają dorosłe osobniki. Po całkowitym wchłonięciu woreczka żółtkowego zaczynają żerować na planktonie i przy długości ok. 4,5 mm zaczynają posiadać zęby i stają się typowymi drapieżnikami.
Miętus nowozelandzki jest gatunkiem typowo komercyjnym, poławianym na dużą skalę przez rybaków z wielu krajów - głównie z Australii, Nowej Zelandii, Brazylii, Argentyny, Chile, Urugwaju i Falklandów. Zazwyczaj jest przetwarzany (konserwy) lub zamrażany bezpośrednio na statkach rybackich. W handlu najczęściej spotyka się świeże lub mrożone filety z miętusa nowozelandzkiego, czasami również wędzone. Mięso miętusa najlepiej nadaj się do smażenia lub pieczenia. W Polsce dostępny jest w sprzedaży np. w sieci sklepów Lidl oraz Makro Cash&Carry.
Wartości odżywcze
Wartości odżywcze mięsa miętusa nowozelandzkiego w przeliczeniu na porcję 100 g:
| Wartość energetyczna: | 75 kcal 320 kJ |
| Tłuszcz: | 0,2 g |
| w tym kwasy tłuszczowe nasycone: | 0,1 g |
| Węglowodany: | <0,2 g |
| w tym cukry: | <0,2 g |
| Białko: | 18,4 g |
| Sól: | 0,14 g |
Miętus nowozelandzki jest popularnym gatunkiem i nie jest zagrożony wyginięciem. Nie podlega ochronie gatunkowej.
O ile sam gatunek nie jest w chwili obecnej zagrożony wyginięciem, organizacje ekologiczne, w tym przede wszystkim Marine Stewardship Council (organizacja kontrolująca zrównoważone połowy ryb), sugerują zwiększenie świadomości co do wyborów konsumenckich w kwestii metod połowów. Połowy miętusa nowozelandzkiego odbywają się na dwa sposoby - przy pomocy lin z hakami oraz włoków dennych. O ile pierwsza metoda jest, według niektórych źródeł, mniej efektywna to ma mniejszy negatywny wpływ na środowisko naturalne. Metoda włoków dennych (obciążonych sieci ciągniętych po dnie) jest prawdopodobnie bardziej wydajna, niestety niszczy habitat innych gatunków żyjących na dnach mórz i oceanów oraz powoduje niepotrzebne straty w środowisku naturalnym - wiele organizmów (ryb, skorupiaków, bezkręgowców, mięczaków) złapanych w sieci jest wyciągana na powierzchnię gdzie ginie, a następnie jest po prostu wyrzucana z powrotem do morza.
Dlatego, jeżeli zależy Ci na środowisku naturalnym, w sklepie zawsze staraj się wybierać miętusa oznaczonego niebieskim logo z rybką Marine Stewardship Council (MSC), dzięki czemu będziesz miał pewność, że został on złowiony z jak najmniejszym uszczerbkiem dla środowiska naturalnego.
Czasami miętus nowozelandzki mylony jest z podobnie wyglądającym gatunkiem: Miętus królewski (łac. Genypterus capensis) żyjącym w wodach okalających południowe wybrzeża Afryki.
Miętus nowozelandzki nie jest (blisko) spokrewniony ze spotykanym w Polsce, gatunkiem miętusa (łac. Lota lota), który pochodzi z rodziny dorszowatych - w tym konkretnym przypadku, jedynym słodkowodnym przedstawicielem rodziny dorszowatych!
Inne polskie nazwy tego gatunku pojawiające się czasami w różnych źródłach to: miętus oceaniczny, kinglip nowozelandzki oraz abadecho.
W literaturze fachowej miętus nowozelandzki występuje czasami pod starszymi, łacińskimi synonimami nazw:
Poniżej znajdziesz nazwy gatunku ryby Miętus nowozelandzki w innych językach: