Opis wyglądu Występowanie Odżywianie Rozmnażanie Znaczenie gospodarcze Ochrona Ciekawostki Nazwy w językach obcych
Karmazyn mentela, w skrócie nazywany po prostu karmazynem, to gatunek średniej wielkości ryby morskiej zamieszkującej zimne wody północnego Atlantyku. Występuje od północno-zachodnich wybrzeży Europy przez wody oblewające Spitsbergen, Islandię i Grenlandię aż po północno-wschodnie wybrzeże Kanady, na głębokościach od 300 do 1000 metrów.
Karmazyn mentela posiada owalne ciało, kształtem przypominające migdał, słabo wygrzbiecone, bocznie silnie spłaszczone, przechodzące w krótki, ale mocny, trzon ogona. Stosunkowo duża głowa odpowiadająca mniej więcej ¼ długości całej ryby. Ubarwienie generalnie jaskrawo czerwone - na grzbiecie oraz na końcu pokrywy skrzelowej mogą występować ciemniejsze znaczenia czy też plamy. Karmazyn może osiągać rozmiar do ok. 50 cm i wagę do ok. 6 kg - może dożyć nawet ponad 60 lat.
| Domena: | eukarionty |
| Królestwo: | zwierzęta |
| Typ: | strunowce |
| Podtyp: | kręgowce |
| Gromada: | promieniopłetwe |
| Rząd: | skorpenokształtne |
| Rodzina: | karmazynowate |
| Rodzaj: | Sebastes |
| Gatunek: | Sebastes mentella |
Karmazyn mentela posiada owalne ciało kształtem przypominające migdał, słabo wygrzbiecone, bocznie silnie spłaszczone, przechodzące w krótki, ale mocny, trzon ogona. Stosunkowo duża głowa odpowiadająca mniej więcej ¼ długości całej ryby. Duży pysk osadzony pod ostrym kątem, centralnie z przodu głowy, sięgający prawie do połowy oka. Oczy bardzo duże, przystosowane do widzenia w ciemności na dużych głębokościach, czasami wystające aż ponad czaszkę. Ubarwienie generalnie jaskrawo czerwone - w zależności od środowiska bytowania może być ciemniejsze lub jaśniejsze - brzuch czerwonawy lub przechodzący w biel. Na grzbiecie oraz na końcu pokrywy skrzelowej mogą występować ciemniejsze znaczenia czy też plamy. Na końcu dolnej szczęki, od spodu, jeden lub dwa wyrostki kostne. Na grzbiecie czaszki, pomiędzy pyskiem a oczodołami występują dwa lub trzy pory nosowe. Płetwa grzbietowa długa, ciągnąca się od końca pokryw skrzelowych aż do nasady ogona - posiada około 14 ostrych kolcy oraz 13-17 miękkich promieni. Płetwa odbytowa z 3 kolcami oraz 7-11 miękkimi promieniami. Płetwy piersiowe z 18-20 miękkimi promieniami. Płetwa ogonowa z około 30 promieniami. Linia boczna dobrze zaznaczona z 32-40 łuskami (zazwyczaj 34).
Karmazyn mentela może osiągać rozmiar do ok. 50 cm (maksymalna udokumentowana długość to 58 cm) i wagę do 6 kg, ale w połowach zazwyczaj pojawiają się ryby do 40 cm i 2 kg. Gatunek ten rośnie powoli i może dożyć nawet ponad 60 lat - maksymalny udokumentowany wiek ryby to 75 lat.
Orientacyjna mapa występowania gatunku ryby: Karmazyn, Karmazyn mentela (łac. Sebastes mentella)
Karmazyn mentela występuje w wodach od Cieśniny Kattegat i północnej części Morza Północnego, przez zachodnie wybrzeża Skandynawii aż do wybrzeży Spitsbergenu i w południowo-zachodniej części Morza Barentsa. Bardzo liczny w wodach wokół Islandii i południowych wybrzeży Grenlandii. W zachodnim Atlantyku żyje w wodach wzdłuż północno-wschodnich wybrzeży Kanady, wokół Labradoru, aż do Zatoki Św. Wawrzyńca i Nowej Szkocji oraz na płyciznach Flemish Cape i Grand Banks. Rzadziej bardziej na południe aż do wysokości Long Island. Praktycznie nie występuje w Zatoce Hudson.
Młode osobniki przebywają głównie w płytszych wodach przybrzeżnych, fjordach, zatokach i estuariach, natomiast dorosłe ryby żyją przeważnie w głębszych, otwartych wodach na głębokościach od 100 m do 500 m - niektóre populacje schodzą nawet do 1000 m pod powierzchnię oceanu. Udokumentowano, że przedstawiciele tego gatunku żyjący na większych głębokościach mają większe rozmiary w porównaniu do tych przebywających płyciej. Przez całe życie żyją w ławicach.
Jest to gatunek drapieżny. Młode osobniki karmazyna żywią się głównie planktonem i drobnymi skorupiakami oraz larwami i narybkiem innych gatunków ryb. Dorosłe karmazyny wiosną i latem odżywiają się głównie zooplanktonem, żebropławami i krylem (szczecioszczęki, szczętki, eufauzje, eufazje, itp) występującymi obficie w tych porach roku oraz mniejszymi rybami - głównie śledziami i gromadnikami - od jesieni do wiosny.
Karmazyn mentela to gatunek jajożyworodny. Do inseminacji samic dochodzi około sierpnia / września w w północno-wschodnich obszarach występowania gatunku oraz pomiędzy wrześniem i grudniem na pozostałym obszarze. Zapłodnienie dojrzałych oocytów następuje pomiędzy styczniem a marcem. Powstałe jaja rozwijają się i dojrzewają w ciele matki i dopiero pomiędzy kwietniem a początkiem czerwca wyklute larwy uwalniane są do wody po czym, po przeistoczeniu w narybek, kierują się w płytsze akweny gdzie dorastają. Jest to gatunek bardzo wolno rosnący - dojrzałość płciową osiąga dopiero w wieku minimum 10 lat - zazwyczaj około 13 roku życia.
Karmazyn mentela jest bardzo popularnym gatunkiem ryby poławianej zarówno przez floty rybackie z Europy jak i Ameryki Północnej. Mięso jest sprzedawane świeże w przypadku połowów lokalnych, przybrzeżnych lub też obrabiane i mrożone bezpośrednio na statkach przetwórniach w przypadku połowów dalekomorskich i wprowadzane do handlu w formie mrożonych tuszek lub filetów.
Wielkość połowów, zarejestrowanych przez FAO w ostatnich latach, prezentuje poniższa tabela:
| Rok | Tony |
|---|---|
| 2005 | 63 331 |
| 2006 | 69 726 |
| 2007 | 56 401 |
| 2008 | 52 917 |
| 2009 | 59 500 |
| 2010 | 76 953 |
| 2011 | 62 023 |
| 2012 | 46 358 |
| 2013 | 48 940 |
| 2014 | 48 467 |
Źródło: FAO FishStat
W 2010 roku Greenpeace International dodało karmazyna mentela do swojej czerwonej listy owoców morza. Czerwona lista czerwonych owoców morza Greenpeace to lista ryb, oraz innych owoców morza, które są powszechnie sprzedawane na całym świecie, a które pochodzić z niekontrolowanego i/lub niezrównoważonego rybołówstwa. W przypadku karmazyna chodzi również o powolny wzrost i osiąganie dojrzałości płciowej w późnym wieku (10-13 lat), co może utrudniać, lub wręcz uniemożliwić, odrodzenie populacji w przypadku intensywnej, niekontrolowanej eksploatacji i nadmiernego przełowienia pogłowia tego gatunku.
W 2013 roku u wybrzeży Alaski złowiono 200-letniego karmazyna północnego - kuzyna karmazyna mentela, który okazał się być największym przedstawicielem rodziny karmazynów (ważył 17,73 kg i mierzył 104 cm). Rybę złowił mieszkaniec Seattle, Henry Liebman, a jej (słuszny) wiek ustalili naukowcy z laboratorium w Juneau.
Poniżej znajdziesz nazwy gatunku ryby Karmazyn, Karmazyn mentela w innych językach: