Opis wyglądu Występowanie Odżywianie Rozmnażanie Znaczenie gospodarcze Ochrona Ciekawostki Nazwy w językach obcych
Węgorz europejski to gatunek katadromicznej ryby z rodziny węgorzowatych zamieszkujący rzeki i jeziora Europy Zachodniej i Środkowej, południowo-wschodnią i środkową część Oceanu Atlantyckiego i wszystkie morza europejskie. Na tarło wybiera się do Morza Sargassowego.
Samica węgorza osiąga długość od 100 nawet do 200 cm długości. Samce są mniejsze od samic i osiągają maksymalnie od 50 do 70 cm. Ciało wydłużone, wężowate, w przekroju poprzecznym prawie okrągłe. Skóra węgorza pokryta jest grubą warstwą śluzu. Łuski są drobne, elipsoidalne, głęboko osadzone. Linia boczna dobrze rozwinięta. Ubarwienie grzbietu ciemnoszarozielone, czasem niemal całkowicie czarne, boki jaśniejsze, brzuch szarawo- lub żółtawo-białawy. Węgorz żywi się głównie fauną denną (bezkręgowce) i drobnymi rybami. Chętnie zjada raki podczas wylinki.
| Domena: | eukarionty |
| Królestwo: | zwierzęta |
| Typ: | strunowce |
| Podtyp: | kręgowce |
| Gromada: | promieniopłetwe |
| Rząd: | węgorzokształtne |
| Rodzina: | węgorzowate |
| Rodzaj: | Anguilla |
| Gatunek: | Anguilla anguilla |
Osiąga od 100 nawet do 200 cm długości. Samce są mniejsze od samic i osiągają długość od 50 do 70 cm (tzw. sznurówki). Największy węgorz złowiony dotąd w Polsce ważył 6,43 kg. Ciało wydłużone, wężowate, w przekroju poprzecznym prawie okrągłe. Skóra węgorza pokryta jest grubą warstwą śluzu. Łuski są drobne, elipsoidalne, głęboko osadzone. Linia boczna dobrze rozwinięta. Otwór gębowy końcowy, silnie uzębiony sięgający tylnej krawędzi oka. Otwór skrzelowy kończy się tuż przed nasadą płetw piersiowych. Płetwa grzbietowa i odbytowa połączone są z płetwą ogonową. Nie ma płetw brzusznych. U osobników wędrujących na tarło znacznie powiększają się oczy. Ubarwienie grzbietu ciemnoszarozielone, czasem niemal całkowicie czarne, boki jaśniejsze, brzuch szarawo- lub żółtawo-białawy.
Orientacyjna mapa występowania gatunku ryby: Węgorz europejski (łac. Anguilla anguilla)
W rzekach i jeziorach Europy Zachodniej i Środkowej, w południowo-wschodniej i środkowej części Oceanu Atlantyckiego i we wszystkich morzach europejskich.
Najchętniej wybiera miejsca ciepłe i obficie porośnięte, o dnie mulistym, aczkolwiek spotyka się go także w wartkich rzekach o dnie kamienistym, zwłaszcza jeśli znajduje tam podmyte brzegi, korzenie drzew i inne kryjówki. Żyje przy dnie. Zimę spędza zagrzebany w mule. Przed osiągnięciem dojrzałości płciowej żyją w wodach śródlądowych – samice w głębi lądu, samce w zasięgu wód słonawych. Dorosłe osobniki wędrują z wód słodkich do morza (wędrówka katadromiczna).
Aktywny w nocy. Żywi się głównie fauną denną (bezkręgowce) i drobnymi rybami, potrafi połykać zdobycz stosunkowo dużych rozmiarów. Chętnie zjada raki podczas wylinki.
Węgorz rozmnaża się w wodach morskich. Należy pamiętać, że ryba ta przebywa w europejskich rzekach, jeziorach i stawach jedynie na etapie młodocianym. Gdy osobniki osiągają dojrzałość płciową (w wieku od 6 do 12 lat dla samców i od 9 do 18 lat dla samic), wracają do swojego miejsca urodzenia: do Morza Sargassowego, do Oceanu Atlantyckiego u wybrzeży Florydy (Stany Zjednoczone), gdzie rozmnażają się i skąd już nie powracają. Larwy pozostają tam rok do 2 lat, a następnie są transportowane przez Golfsztrom do wybrzeży europejskich, gdzie docierają po podróży trwającej od 200 do 300 dni. Węgorze przypływają do Europy południowej już na początku zimy, a w rejony położone dalej na północy docierają później, aż do początku następnego lata. Przeobrażają się tam w postać zwaną węgorzem szklistym. Są to drobne, przezroczyste rybki mierzące od 6 do 12 cm. Pozostają w ujściach rzek, gdzie żywią się planktonem. Następnie stopniowo zasiedlają rzeki, jeziora i stawy obszarów nizinnych, gdzie przekształcają się w węgorze żółte. Węgorz pokrywa się łuskami w 5 roku życia przy długości 16–18 cm. W wodach słodkich przebywają zazwyczaj od 6 do 10 lat, niektóre osobniki nawet do 20.
Od Morza Białego po Morze Czarne, w całej Europie zawsze doceniano walory gastronomiczne węgorza. Od dawna więc ryba ta jest hodowana tradycyjnymi metodami ekstensywnymi, które polegają na trzymaniu węgorzy w zamkniętych stawach. Włochy ze swoim specyficznym systemem hodowli w zbiornikach z wodą słonawą zwanych valli przez długi czas pozostawały głównym ośrodkiem produkcji węgorzy w Europie. Gatunek jednak powoli ginie. Węgorz znalazł się na Czerwonej liście gatunków zagrożonych prowadzonej przez Międzynarodową Unię na rzecz Ochrony Przyrody i Jej Zasobów (IUCN). W 2007 r. wprowadzono także europejski plan odnowienia zasobów węgorza. Jako że ryba ta nie rozmnaża się w niewoli, produkcja w ramach akwakultury opiera się obecnie w głównej mierze na wyławianiu osobników młodocianych, które następnie rosną w hodowlach intensywnych, stosujących systemy recyrkulacji wody, głównie w Holandii, Danii i we Włoszech.
Hodowla narybku – Młode węgorze szkliste odławiane w estuariach Portugalii, Hiszpanii, Francji i Zjednoczonego Królestwa. Połowy te reguluje europejski plan odnowienia zasobów z 2007 roku, który stanowi, że znaczną część odłowionych węgorzy szklistych (60% od 2013 r.) należy wykorzystać w programach odbudowy populacji w naturalnym ekosystemie. Po odłowieniu przez hodowców węgorze szkliste spędzają kilka tygodni w kwarantannie i, w razie wystąpienia chorób, są poddawane zabiegom leczniczym. W charakterze paszy otrzymują naturalne produkty (np. ikrę rybną) i stopniowo przestawiane są na pastę na bazie mączki i oleju rybnego. Po osiągnięciu wagi 5 g przenoszone są do stawów hodowlanych dla osobników młodocianych, gdzie otrzymują paszę składającą się z drobnych granulek z mączki rybnej i wyciągów roślinnych.
Tuczenie – Gdy ryby ważą 50 g przenoszone są do stawów hodowli ekstensywnej lub do dużych basenów hodowli intensywnej z technologią recyrkulacji wody. W obu przypadkach ryby karmione są sztucznie, suchym granulatem z mączki rybnej i roślinnej. Wadą hodowli węgorzy jest fakt, że każdy osobnik rośnie we własnym tempie, więc rozmiary ryb mogą znacznie się wahać. Należy więc regularnie segregować ryby na wspólne kategorie tak, by łączyć osobniki tej samej wielkości we wspólnych stawach. Uzyskanie dużych osobników dorosłych, które można następnie sprzedawać, lub ponownie wprowadzić do ekosystemu, zajmuje zatem od 2 do 3 lat. Należy podkreślić, że hodowle odgrywają obecnie niezwykle donośną rolę w ponownym zarybianiu cieków wodnych. Odbywa się to pod nadzorem naukowców.
Wykorzystanie spożywcze – Węgorz jest obecny w tradycjach kulinarnych wszystkich krajów Europy. Spożywa się go na wiele sposobów i istnieje niezliczona liczba przepisów na przyrządzanie tej ryby. Po uboju węgorze trafiają do zakładów przetwórczych, które często znajdują się przy samej hodowli. Ryby są tam oczyszczane i dzielone na porcje, a następnie sprzedawane w postaci świeżej lub przetworzonej (wędzone, marynowane, gotowane, w plastrach, filetowane, w formie przetworów konserwowych lub mrożonek).
UWAGA: Zgodnie z nowym ROZPORZĄDZENIEM MINISTRA GOSPODARKI MORSKIEJ I ŻEGLUGI ŚRÓDLĄDOWEJ z dnia 24 lipca 2017 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie połowu ryb oraz warunków chowu, hodowli i połowu innych organizmów żyjących w wodzie, dotyczące między innymi ochrony węgorza, ZG PZW podjął uchwałę, która wprowadziła nowe warunki połowu tej ryby:
Wymiar ochronny na wodach słodkich i morskich: 50 cm
Okres ochronny: od 15 czerwca do 15 lipca
od 1 grudnia do 31 marca (na podstawie uchwały ZG PZW z dnia 26.08.2017)
Dobowy limit połowu: 2 szt.
Węgorz europejski, jako gatunek zagrożony wyginięciem objęty jest od czerwca 2007 r. ochroną wynikającą z Konwencji Waszyngtońskiej ( Konwencja o Międzynarodowym Handlu Dzikimi Zwierzętami i Roślinami Gatunków Zagrożonych Wyginięciem – CITES ).
Krew węgorza zawiera niebezpieczną dla ssaków ichtiotoksynę.
Poniżej znajdziesz nazwy gatunku ryby Węgorz europejski w innych językach: