Opis wyglądu Występowanie Odżywianie Rozmnażanie Znaczenie gospodarcze Ochrona Ciekawostki Nazwy w językach obcych
Łosoś atlantycki to gatunek dużej ryby anadromicznej występującej w północnej części Atlantyku, w rzekach Ameryki Północnej, w Europie od Portugalii po Morze Białe, Północne i Bałtyk oraz w Morzu Czarnym. W jeziorach Ładoga i Onega tworzy formy wyłącznie słodkowodne.
Łosoś dorasta do 150 cm długości i 24 kg masy ciała. Łuski drobne, mocno osadzone. Linia boczna dobrze widoczna. Na linii grzbietu występuje mała, czerwono-szara płetwa tłuszczowa (charakterystyczna dla łososiowatych). Głowa z wielką i silnie uzębioną paszczą. Podczas tarła samce zmieniają ubarwienie na czerwonawe, a żuchwa przybiera kształt haka. Młode mają na bokach ciemne i czerwone plamki. Osobniki dorosłe mają nieregularne czarne plamy na górnej połowie ciała. Łosoś jest rybą drapieżną, początkowo żywi się skorupiakami planktonowymi i larwami owadów, później mniejszymi rybami oraz skorupiakami.
| Domena: | eukarionty |
| Królestwo: | zwierzęta |
| Typ: | strunowce |
| Podtyp: | kręgowce |
| Gromada: | promieniopłetwe |
| Rząd: | łososiokształtne |
| Rodzina: | łososiowate |
| Rodzaj: | Salmo |
| Gatunek: | Salmo salar |
Łosoś dorasta do 150 cm długości i 24 kg masy ciała. Według ustnych przekazów łososie z populacji drawskiej (zwane również królewskimi) osiągały 150 cm i aż 46 kg masy. Łuski drobne, mocno osadzone. Linia boczna dobrze widoczna. Na linii grzbietu występuje mała, czerwono-szara płetwa tłuszczowa (charakterystyczna dla łososiowatych). Głowa z wielką i silnie uzębioną paszczą. Podczas tarła samce zmieniają ubarwienie na czerwonawe, a żuchwa przybiera kształt haka. Młode mają na bokach ciemne i czerwone plamki. Osobniki dorosłe mają nieregularne czarne plamy na górnej połowie ciała.
Orientacyjna mapa występowania gatunku ryby: Łosoś atlantycki (łac. Salmo salar)
Łosoś atlantycki występuje w północnej części Atlantyku, w rzekach Ameryki Północnej, w Europie od Portugalii po Morze Białe, Północne i Bałtyk oraz w Morzu Czarnym. W jeziorach Ładoga i Onega tworzy formy wyłącznie słodkowodne.
Łosoś jest rybą drapieżną, początkowo żywi się skorupiakami planktonowymi i larwami owadów, później mniejszymi rybami oraz skorupiakami.
W naturze łosoś to typowa ryba anadromiczna tzn. wędrująca na czas rozrodu z mórz do rzek. W czasie tej wędrówki łososie kierują się zapachem wody w miejscu, w którym przyszły na świat. W trakcie przekraczania granicy wód słodkich i słonych dokonują się w ich organizmach zmiany biochemiczne i fizjologiczne. W trakcie wędrówki nie pobierają pokarmu. Tarło odbywa się jesienią, w zimnej, dobrze natlenionej wodzie o silnym prądzie. Ikra w liczbie do 30 000 ziaren (o średnicy 4–7 mm) jest składana do jamek wygrzebanych przez samicę w piaszczystym lub kamienistym dnie. Larwy wykluwają się wiosną. Mają one długość około 2 cm. Okres resorpcji woreczka żółtkowego trwa około 40 dni. Po tarle wiele osobników ginie. Osobniki młode spędzają w rzekach 2–3 lata, następnie wędrują do morza, przybierają wtedy barwę szarozieloną na grzbiecie i srebrzystobiałą na bokach i brzuchu (tzw. stadium smolt). W morzu spędzają kolejne 2–3 lata, po czym wracają do tej samej rzeki na tarło.
Łosoś to jedna z najbardziej popularnych, cenionych i rozpoznawalnych ryb na świecie. Pozyskuje się ją zarówno z połowów na otwartych morzach (tzw. łosoś dziki) jak i z hodowli w akwakulturach.
Początki hodowli łososia atlantyckiego sięgają XIX wieku, gdy w Zjednoczonym Królestwie opracowano techniki wylęgu dla tego gatunku. Chciano wówczas produkować osobniki młodociane przeznaczone do zarybiania rzek do celów sportowych. Jednakże to w Norwegii, w latach 60. XX wieku, pojawiły się pierwsze farmy morskie, wraz z pływającymi klatkami we fiordach, mające na celu produkcję dorosłych łososi na sprzedaż. Ta inicjatywa zakończyła się powodzeniem. Hodowla rozwinęła się wówczas najpierw w Europie, a następnie we wszystkich morzach strefy umiarkowanej na obu półkulach, na podstawie odmiany hybrydowej uzyskanej w wyniku krzyżówek odmiany norweskiej z różnymi odmianami lokalnymi. Szybki wzrost produkcji doprowadził pod koniec lat 90. do problemów związanych z nasyceniem rynków. Ten kryzys wymusił poważną restrukturyzację sektora.
Rozmnażanie w niewoli
Proces rozmnażania i hodowli łososia atlantyckiego został w pełni opanowany z wykorzystaniem urodzonych w niewoli i starannie wyselekcjonowanych tarlaków. Ikra pobierana jest od samic gotowych do jej złożenia i łączona z mleczem samców, dzięki czemu zostaje zapłodniona. Następnie ikra umieszczana jest w zbiornikach inkubacyjnych. Narybek wykluwa się w ciągu 4 do 6 tygodni po zapłodnieniu.
Hodowla narybku
Hodowla narybku przebiega w 2 stadiach odpowiadających etapom rozwoju łososia w wodzie słodkiej.
Pierwszy etap, na tackach, odpowiada stadium larwalnemu, które trwa od 4 do 6 tygodni, aż larwa utraci swój pęcherzyk żółtkowy i staje się tzw. parrem zdolnym do samodzielnego odżywiania się. Wówczas rozpoczyna się drugi etap: parr trafia do zbiornika z wodą słodką (lub do klatek pływających w jeziorze), gdzie pozostanie przez rok do 2 lat, czyli przez czas niezbędny do przekształcenia się w smolta i nabycie cech biologicznych, które pozwalają mu żyć w wodzie morskiej.
Tuczenie
Smolt jest przenoszony do farmy morskiej, gdzie pozostaje około 2 lat w pływającej klatce do czasu, gdy osiągnie rozmiar handlowy (około 2 kg).
Ta drapieżna ryba żywiona jest granulkami z oleju rybnego (50%) oraz innych składników, takich jak mączki i wyciągi roślinne (zboże, bób, soja itp.), witaminy, sole mineralne oraz astaksantyna, pigment (naturalny lub sztuczny), który jest niezbędny dla zdrowia ryby i nadaje jej typową barwę. Skład paszy oraz rytm odżywiania, jak również umiejscowienie farmy oraz proces wyławiania i uboju, to elementy, które są niezbędne do uzyskania wysokiej jakości produktu końcowego.
Wykorzystanie w przemyśle spożywczym
Większość nowoczesnych przedsiębiorstw zajmuje się hodowlą łososia od ikry do uboju. Następnie ryby trafiają do zakładu przetwórczego, gdzie wprowadzane są na rynek w postaci świeżej, w porcjach, wędzone lub w plastrach. Coraz większa część produkcji jest również rozprowadzana w postaci gotowych dań, mrożonek lub konserw. Aktualnie łosoś jest składnikiem wchodzącym w skład setek produktów sprzedawanych w supermarketach.
Wymiar ochronny: 35 cm
Na wodach PZW (w ujściach rzek do Morza Bałtyckiego oraz w rzekach Drwęca, Drawa i Wisła od Włocławka do ujścia) wymiar ochronny wynosi 50 cm.
W wodach morskich wymiar ochronny wynosi 60 cm.
Okres ochronny: od 1.X do 31.XII
W wodach morskich od 1.VI do 15.IX obowiązuje okres ochronny poza 4-milowym pasem wód przybrzeżnych.
W wodach morskich od 15.IX do dnia 15.XI obowiązuje okres ochronny w 4-milowym pasie wód przybrzeżnych z wyłączeniem wód w granicach właściwości terytorialnej Okręgowego Inspektoratu Rybołówstwa Morskiego w Gdyni.
Dobowy limit połowu - 2 szt. (łącznie z trocią i trocią jeziorową)
Zagrożeniami dla łososi w czasie wędrówki są zapory wodne. Niegdyś liczny w rzekach dorzecza Odry i Wisły. Populacja łososia w polskich rzekach całkowicie wyginęła w połowie lat 80. XX w. Było to związane z zanieczyszczeniem tarlisk spowodowanym odmulaniem zbiornika Kamienna (1981 i 1982) na rzece Drawie w dorzeczu Odry. Przegradzanie i pogarszająca się jakość wód Drawy stanowiło poważne zagrożenie dla ostatniej ostoi polskiego łososia (na wiślańską populację łososia katastrofalny wpływ miało wybudowanie zapory we Włocławku). Ostatnie tarlaki obserwowano w Drawie w 1985, ostatnie łososie w stadium parr złowiono w 1987. W 1995 rozpoczęto program restytucji łososia w polskich rzekach, materiał zarybieniowy pozyskano z łotewskiej rzeki Dźwiny. W 1997 stwierdzono w Drawie obecność gniazd tarłowych. Mimo sukcesu, obecny w polskich rzekach łosoś nadal jest gatunkiem zagrożonym wyginięciem, znaczącą poprawę sytuacji może zapewnić jedynie dalsza wyraźna poprawa jakości wód, udrożnienie rzek, udostępnienie tarlisk, racjonalna polityka rybacka oraz walka z kłusownictwem.
SalmoFan - to próbnik z paletą barw mięsa łososia, używany w obrocie handlowym tą rybą.
Narzędzie ma kształt wachlarza - zawiera wszystkie barwy, jakie może przyjąć mięso łososi szlachetnych (jest to 15 odcieni - od bladoróżowego do głęboko purpurowego, przy najbardziej pożądanym pomarańczu). Produkowany jest przez firmę chemiczną Hoffmann-LaRoche (Bazylea). Używany był m.in. w procesach o chemiczne barwienie mięsa ryb.
Poniżej znajdziesz nazwy gatunku ryby Łosoś atlantycki w innych językach: